आता चातुर्मासातही विवाह मूहूर्त

आषाढ महिन्यापासून सुरू झालेल्या चातुर्मासाची समाप्ती झाली आणि कार्तिक महिन्यात तुळशी विवाहाला सुरुवात झाली की लग्नाच्या हंगामाला सुरुवात होते. चातुर्मासात विवाहाचे मुहूर्त नसल्याने हे संपूर्ण चार महिने लग्नासाठी वज्र्य असतात. त्यामुळे चातुर्मास सुरू होण्यापूर्वी लग्न उरकून घेतले जाते किंवा तो संपल्यानंतरचे मुहूर्त काढले जातात. मात्र काळानुरुप आता त्यात काही बदल करता येईल का, चातुर्मासातही विवाहाचे मुहूर्त देता येतील का, यावर आता विचार सुरू झाला आहे.


करवीर पीठाच्या शंकराचार्यानी येत्या २५ व २६ मे रोजी कोल्हापूर येथे महाराष्ट्रासह पंजाब, गुजरात, कर्नाटक आणि आंध्र प्रदेशमधील पंचांगकर्त्यांची बैठक बोलावली आहे. त्यात या विषयावर चर्चा होणार असून काही सकारात्मक निर्णय झाला तर पुढील वर्षांपासून पंचांगात चातुर्मासातही विवाहाचे मुहूर्त देण्यात येणार आहेत. ज्येष्ठ पंचांगकर्ते आणि खगोलअभ्यासक दा. कृ. सोमण हे बैठकीस उपस्थित राहणार आहेत. सोमण यांनीच ‘लोकसत्ता’शी बोलताना ही माहिती दिली. आतापर्यंत आपल्याकडे कधीही चातुर्मासात विवाह झालेले नाहीत. कारण पंचांगात या काळात विवाहाचे मुहूर्तच देण्यात आलेले नसतात. पूर्वीच्या काळी या दिवसात शेतीची कामे असायची, मोठय़ा प्रमाणात पाऊस पडायचा आणि आताएवढी वाहतुकीची साधने तेव्हा नव्हती. त्यामुळे साहजिकच प्रवास करणे आणि एका ठिकाणाहून दुसरीकडे जाण्यावरही बंधने व अडचणी होत्या. त्यामुळेच चातुर्मासाच्या काळात विवाह न करण्याची प्रथा किंवा पद्धत रूढ झाली असावी असे सांगून सोमण म्हणाले की, मात्र आता काळानुरुप त्यात बदल करण्याची आवश्यकता आहे. काळानुरुप आता शास्त्रात काही बदल करता येईल का, विवाह मुहूर्तासाठी कोणता धर्मग्रंथ प्रमाण मानावा त्याचीही चर्चा या बैठकीत होणार आहे. आपल्या मराठी संस्कृतीत आपण शक्यतो सकाळच्या वेळेतीलच मुहूर्त काढतो परंतु गोरज मुहूर्तावरही विवाह केले जातात. आजकाल गुजराती समाजात रात्रीचेही विवाह मुहूर्त असतात. नोकरी आणि व्यवसाय करुन आपली सर्व कामे पार पाडल्यानंतर ती मंडळी विवाहासाठी एकत्र येतात, असेही सोमण म्हणाले.
 
(माझी ही बातमी लोकसत्ता १२ मे २०१० च्या मुख्य अंकात पान एकवर प्रसिद्ध झाली आहे)