गोमूत्र एक वरदान

डोंबिवलीतील माझे परिचित दीपक केसकर यांच्याकडून मला नुकताच गो विज्ञान संशोधन संस्था-पुणे व पुरुषार्थ मासिक यांनी संयुक्तपणे प्रकाशित केलेला गोवंश एक शाश्वत वरदान हा अंक वाचायला मिळाला. या अंकात गोवंश संवर्धन व संरक्षण या विषयाबरोबरच गाईचे दूध, तूप, दही, शेण आणि गोमूत्र याविषयी सविस्तर माहिती देणारे विविध लेख, चौकटी देण्यात आल्या आहेत. या विषयाची आवड असणाऱयांनी आणि नसणाऱयांनीही एक नवीन विषय म्हणून हा अंक वाचायला हवा. हा अंक वाचून गोमूत्राचा तसेच त्यापासून तयार केलेल्या विविध औषधांचा आपल्या दैनंदिन जीवनात कसा उपयोग करुन घेता येईल, त्याचे मार्गदर्शन या अंकात आहे. शंभर वर्षांपूर्वी चौंडे महाराज यांनी वाई मुक्कामी कसायाच्या तावडीतून गाई सोडवल्या. गोमांस निर्यात करुन चार पैसे कनवटीला लावता यावेत म्हणून ब्रिटिशांनी गोहत्येस प्रोत्साहन दिले. चौंडे महाराज यांनी कसायाच्या तावडीतून गाईंना वाचवले त्या घटनेचे हे शताब्दी वर्ष आहे. चौंडे महाराज यांनी पुढे आपले सर्व आयुष्य गोरक्षण व संवर्धन या विषयाला वाहून घेतले. अनेक ठिकाणी गोसेवा संघ स्थापन होत आहेत. मात्र संपूर्ण भारतात गोवंशहत्या बंदी व्हावी आणि आपल्या कृषीवर आधारित अर्थव्यवस्थेला सुनिश्चित गती प्राप्त व्हावी त्या दृष्टीने आधुनिक वैज्ञानिक शास्त्र वापरून गोवंशाचा अधिकाधिक चांगला उपयोग करता यावा, म्हणून बरेच काही करावयाचे आहे. त्याची जागृती व्हावी म्हणून हा विशेषांक प्रकाशित करण्यात आल्याचे अंकाच्या संपादकीयात म्हटले आहे. अंकात हिंदी आणि मराठीतील या विषयाशी संबंधित विविध लेख आहेत. तसेच महाराष्ट्र आणि महाराष्ट्राबाहेर गोसेवा, संशोधन करणाऱया काही संस्थांची माहिती, गोमूत्र व त्याचे उपयोग, पंचगव्य, गोमूत्राचा वापर करुन केलेली शेती आणि अन्य संग्राह्य माहिती आहे. मुख्य म्हणजे चौंडे महाराज यांचा परिचय व त्यांच्या कार्याची ओळखही अंकात काही लेखांद्वारे करुन देण्यात आली आहे. प्रभाकर पुजारी यांनी वेदातील गोसूत्रे सांगितली आहेत. डॉ. म. रु. पाचेगावकर यांनी गोपालन भारतीय संकल्पना-सद्यस्थिती आणि आव्हाने याविषयी सखोल विवेचन केले आहे. भारतात आढळणाऱया विविध जातींच्या गाईंची माहिती त्यांच्या छायाचित्रांसह देण्यात आली आहे. डॉ. केशव चौंडे यांनी जीवनदायिनी गोमाता या लेखात गाईचे दूध, तूप, दही, गोमूत्र यांची माहिती व औषधी उपयोग सांगितले आहेत. डॉ. स्मीता बोरा यांनी आयुर्वेदीय दृष्टीकोनातून गोविज्ञान सांगितले आहे. गोमूत्राचे रासायनिक पृथ्थकरण केले असता त्यात आढळणारी बावीस विविध रासायनिक द्रव्ये आणि रोग बरा होण्यासाठी होणारा त्याचा उपयोग, गोमूत्रामुळे बरे होणारे रोग याचीही माहिती आहे. आयुर्वेदातील गोमूत्र व गोमय यांचे महत्व वैद्य अजित जोशी यांनी तर गाईच्या शेणाचे औषधातील उपयोग या विषयी वैद्य सुविनय दामले यांनी माहिती दिली आहे. गोसेंद्रीय शेती, गोमूत्र शेतीला वरदान, गोसेंद्रीय शेतीचे शेतकऱयांचे अनुभवही अंकात आहेत. अकोला, नागपूर, मुंबईतील भाईंदर तसेच अन्य ठिकाणी असलेल्या गोसेवा संशोधन संस्था, या संस्थेकडून गोमूत्रापासून तयार केली जाणारी विविध औषधे यांचीही माहिती आहे. गोमूत्र उपचार पद्धतीकडे आता लोक वळायला लागले आहेत. या उपचार पद्धतीचे कोणतेही दुष्परिणाम नसल्याने याचा जास्तीत जास्त प्रचार व प्रसार झाला पाहिजे. अधिक माहितीसाठी इच्छुकांना गोविज्ञान संशोधन संस्था, ७५९/३२, गोपिकाश्रम, डेक्कन जिमखाना, पुणे-४ या पत्यावर किंवा ०२०-२५६७२७८५ तसेच ०२०-२४४५११४३ (वितरण) येथे दुपारी ४ ते ८ या वेळेत संपर्क साधता येईल. गोमूत्रापासून औषधे तयार करणाऱया अन्य काही संस्था अशा आदर्श गोसेवा एवं अनुसंधान प्रकल्प, माधवनगर, म्हैसपूर फाटा, वाशीम रोड, अकोला दूरध्वनी ०७२४-२२४६८३५. गोसेवा परिषद, केशवसृष्टी गोशाला, उत्तन, भाईंदर (पश्चिम), ०२२-२८४५१०३१/२३०९४३०६